Galatasaray Lisesi (Fransızca: Lycée de Galatasaray), İstanbul Galatasaray, Beyoğlu' nda bir lisedir. Türkiye'nin en eski eğitim kurumlarından biridir. Fransızca ve Türkçe eğitim vermektedir.
Galata Sarayı Humayun Mektebi adıyla kurulan kurum, enderuna (saray mektebi) üst düzeyde eğitimli görevli yetiştirirdi. Bu yüzden Mekteb-i Sultani olarak da anılır.
O yıllarda enderun, Osmanlı sarayında padişahın günlük yaşamını geçirdiği, sarayın eğitim birimlerinin, kütüphanenin, hazine odasının yer aldığı büyük bahçe içine kurulu bir kompleksti. Burada, başta padişah olmak üzere, saraydaki diğer görevlilerin danışabileceği, birçok alanda bilgi sahibi kişiler hizmet vermekteydi. Bu kişilerin eğitimi ise 15. yüzyıl sonundan (1481) 18. yüzyıl (1715) başlarına kadar işlevini sürdüren Galata Sarayı Ocağı'nda veriliyordu.
Evliya Çelebi'nin aktardığı üzere; II. Beyazıt (1481 - 1512) bir kış günü Galata sırtlarında avlanırken son derece bakımlı büyük bir bahçe içinde köhnemiş küçücük bir kulübe görür. Kulübenin sahibi Gül Baba ile tanışan padişah, onu bahçeye gösterdiği özenden dolayı ödüllendirmek ister ve Gül Baba'nın isteği üzerine bu bahçeye bir mektep ve bir darülşifa (hastane) yaptırır.
Hikâye her ne kadar bize okulun bir dilek üzerine kurulduğunu söylese de biz biliyoruz ki İstanbul'u alan Fatih Sultan Mehmed, antik kültürün izlerini taşıyan bu şehirde kuracağı devletin payidar olabilmesi, meselâ bir Bizans İmparatorluğu gibi bin yıl yaşayabilmesi için, önceki kültürleri araştırmakta ve sürekli verdiği talimatlarla çevrilen klasik eserleri okumaktaydı. İşte bunlardan biri olan Eflatun'un (batıda kullanılan ismiyle Platon; M.Ö. 427 - 347) "Devlet" adlı eseri, devleti ancak filozofların yönetebileceğini yazmaktadır. Peki Osmanlı'nın yükselmeye başladığı o yıllarda devleti yönetecek filozoflar nasıl yetiştirilecekti? Saray Okulu vardı ancak bu okula gelecek öğrencilerin ilk ve orta öğrenimleri nerede verilecekti? İşte bu düşüncelerin neticesinde, II. Bayezid, babası Fatih'in idealindeki okulu "Galata Sarayı Ocağı" adıyla kurarak Osmanlı Saray eğitiminin önemli bir parçasını oluşturmuş oluyordu.
1675 yılına gelindiğinde ise, ocaktaki içoğlanlardan yeteneklileri saraya alınırken diğerleri süvari bölüklerine dağıtılır ve kurum on yıllığına tasfiye edilir. 1715 yılında yeniden açılan ocak, tekrar acemioğlanların eğitimini üstlenir. 1820 yılına dek Osmanlı'nın en önemli kurumlarından biri olan Galata Sarayı Medresesi bu yıldan sonra Tıbbiye ve Askeri Kışla olarak kullanılır.
Sonraki yıllarda gün geçtikçe önemi ve işlevi artan kurum, Osmanlı'da Batılılaşma döneminin ve Tanzimat uygulamalarının bir sembolü olur. Çünkü bu kez de Osmanlı'da hukuksal, siyasal, ve sosyal alanda gerçekleştirilecek yenilikleri yaşama geçirecek aydın kadrolara ve bu kadroların yetiştirilmesi için, geleneksel eğitimin dışında batılı programları da bünyesinde barındıran bir eğitim kurumuna ihtiyaç vardır. İstanbul'da daha ziyade yabancıların ve gayrimüslim osmanlıların devam ettiği ve Fransızca eğitim yapan Saint Benoît, Notre Dame de Sion gibi okullar vardı ancak bunlar daha ziyade Fransa'nın denetimindedir; amaç, Osmanlı Devleti'nin etkin olacağı batılı bir kurum yaratmaktır. Bu amaç doğrultusunda 1 Eylül 1868'de Abdülaziz'in katıldığı bir törenle Mekteb-i Sultani adıyla kurum yeniden faaliyete geçer. Dönemin Paris Büyükelçisi Cemil Paşa ile Hariciye Nazırı Fuad Paşa 'nın çabalarıyla kurum Fransa'daki lise eğitimine denk ve aynı kalitede öğrenci yetiştirir. Ve bu öğrencilerin arasında katolik, ortodoks ve musevi öğrenciler de vardır. 9 - 12 yaşlarında, öğretime başlayabilen bu öğrenciler dil durumlarına göre Fransızca ya da Türkçe hazırlık okumaktadırlar. 1908 yılında müdür Tevfik Fikret Bey 'in yaptığı yeniliklerle; ilk, orta ve lise için 3'er yıllık program hazırlanarak eğitim süresini 9 yıla çıkar. Ayrıca Farsça, Arapça, İtalyanca, Latince, Rumca, Ermenice ve Almanca dersleri isteğe bağlı olarak seçmeli ders statüsüne getirilirken, piyano ve keman dersleri de programa dahil edilir.
1868 yılında kurum, Galatasaray Lisesi adıyla ve Cumhuriyet devrimlerine uygun olarak eğitime başlar. Tenefüslerde Fransızca konuşma zorunluluğu kaldırılır ve genel kültür dersleri Türkçe verilmeye başlar. 1967 yılında okula kabul edilen kız öğrenciler için Feriye Sarayları hizmete açılır. Bir yıl sonra Mektebi Sultani'nin 100. Kuruluş Yılı Kutlamaları nedeniyle dönemin Fransa Cumhurbaşkanı Charles De Gaulle liseyi ziyaret eder. 1975'de ise kurum, Anadolu Lisesi konumuna getirilir ve eğitim 8 yıl olur. Son olarak, 14 Nisan 1992 yılında Fransa Cumhurbaşkanı François Mitterrand ile 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal arasında imzalanan protokolle ilkokul ve üniversite eğitimini de kapsayan Galatasaray Eğitim Öğretim Kurumu (GEÖK) hayata geçirilir. GEÖK, 1994 yılında Galatasaray Üniversitesi'ne dönüşür.
1905 yılında Galatasaray Ali Sami Yen Bey ve arkadaşları Galatasaray Spor Kulübü' nü kurmuşlardır. Günümüzde ise Anadolu Lisesi kategorisinde eğitim dili Fransızca ve Türkçe olan bir devlet lisesidir.
Galatasaray Spor Kulubü,
merkezi İstanbul'da olan, özellikle Profesyonel Futbol Takımı ile ünlü, Türk spor kulübüdür.
1905 yılında Ali Sami Yen ve arkadaşları tarafından, öğrenci oldukları ve kuruluş tarihi 1481'lere dayanan Galatasaray Lisesi'nde kurulan kulüp, futbol branşında şu ana kadar 17 kez Türkiye Ligi şampiyonu olmuş; 2000 yılında da UEFA Kupası ve UEFA Süper Kupası'nı kazanmıştır. 2000 yılında bu başarılarından dolayı UEFA tarafından o yılın Eylül ayında Millenium Kupası ile ödüllendirilen ve kupası Franz Beckenbauer tarafından verilen Galatasaray, ayrıca Uluslararası Futbol Tarihi ve İstatistikleri Federasyonu (IFFHS-International Federation of Football History & Statistics) tarafından yapılan "Dünyanın en iyi futbol kulüpleri" istatistik çalışmasında, 2000 Ağustos ayı en iyi takımı [1] olarak gösterilmiş ve o yılın sonunda dünyada yılın en iyi 2.takımı olmuştur. [2] 2001 Ocak ayında ise puan sıralamasında 1. sıraya yükselerek ayın lideri olmuştur. Son yapılan araştırmalarda Türkiye' deki en büyük taraftar kitlesine sahip kulüp olarak belirtilmektedir.[3][4]
Galatasaray UEFA Kupası'nı yenilmeden ve Şampiyonlar Ligi gruplarını 3. olarak bitirip kazanan tek takımdır. 1999-2000 yılında, UEFA Kupası finalinde İngiltere'nin Arsenal kulübünü penaltılarla yenerek, bir Avrupa Kupası kazanan ilk ve tek Türk futbol kulübü olmuştur.[5] Galatasaray aynı yıl; Super Kupa'yı da Real Madrid'i 2-1 yenerek kazanmıştır.[6] Avrupa'da en fazla başarı yakalamış Türk takımı olan Galatasaray' ın Avrupalı rakiplerine oranla mütevazı olarak görülen kadrosuyla kazandığı UEFA Kupası ve Süper Kupa dünyada büyük bir başarı olarak görülmüş, böylece Galatasaray adı tüm dünya tarafından tanınan bir marka hâline gelmiş[4] ve kulüp dünya çapında büyük bir taraftar topluluğu kazanmıştır. Kulüp Avrupa' daki popülerliğini halen devam ettirmektedir.[7][8][9]
2004 yılında Polonya' nın Poznan kentinde gerçekleşen 23 yaş altı Dünya Şampiyonası hafif kilo İki Tek kategorisinde İhsan Emre Vural ve Ahmet Yumrukaya ikilisi kürek sporunda Türkiye' ye ilk defa dünya şampiyonluğu getirdiler. [10]
28 Haziran 2008 Fransa' nın Pau şehrinde yapılan 49. Avrupa Briç Şampiyona' sında Galatasaray Briç takımı oyuncularından Ergun Korkut' un takım kaptanı olduğu ve Galatasaray Briç Takım Kaptanı Orhan Ekinci' nin ortağı olduğu Türkiye Takımı, Avrupa Şampiyonu olmuştur.[11][12]
2008 yılında bir diğer başarıya imza atılmış olunup, Galatasaray Spor Kulübü Tekerlekli Sandalye Basketbol Takımı, Avrupa Tekerlekli Sandalye Basketbol şampiyonası finalinde Alman rakibi RSV Lahn-Dill' i[5] 63-51 yenerek bu dalda Avrupa Şampiyonlar Ligi Şampiyonu olmuştur.[13][14] Daha sonra Galatasaray, Japonya' da düzenlenen kıtalararası şampiyonada Kanada' lı British Columbia[6] takımını 77-62 mağlup ederek ve namağlup Dünya Şampiyonu olarak Türkiye' de kulüp bazında en büyük başarıya imza atmıştır.[7]
2009 yılında ise Galatasaray Bayan Basketbol Takımı FIBA Eurocup finalinde İtalyan Cras Basket Taranto[8] takımını 82-61 yenerek Avrupa Şampiyonu ünvanını almıştır.[15]
2009 yılında yeni bir başarıya imza atılmış olunup, Galatasaray Spor Kulübü Tekerlekli Sandalye Basketbol Takımı, Avrupa Tekerlekli Sandalye Basketbol şampiyonası finalinde Alman rakibi RSC-Rollis Zwickau' yu[9] 82-73 yenerek bu dalda üstüste 2. kez Avrupa Şampiyonlar Ligi Şampiyonu olmuştur.[16][17]
Şu an uluslararası çapta 5 Avrupa ve 1 Dünya Şampiyonluğu Kupası Galatasaray Müzesi' ndedir.
